Tik Bozuklukları

Tik Bozuklukları; Ani, hızlı, tekrarlayıcı, ritmik olmayan hareket veya ses çıkarmalara tik denir.

• • • Tikler çoğu kez ergenlik döneminde başlar.
    • Çoğu zaman gelip geçicidirler.
    • Okul çağı çocuklarında 1000 de 8 oranında görülürler.
    • Erkeklerde 2-4 kat daha sık görülürler.
    • Genellikle 10-12 yaş dönemi tik şiddetinin en yoğun olduğu dönemdir.
    • Tiklerin ağırlık düzeyi ergenlik yılları ilerledikçe giderek azalma eğilimindedir.
    • Tikler basit tikler ve karmaşık tikler olarak ayrılırlar.
      • Basit tikler: Milisaniyeler sürer. Göz kırpma, omuz silkme, burun çekme gibi tikler basit tiklerdir.
      • Karmaşık tikler: Saniyeler şeklinde daha uzun sürer. Başının çevirirken aynı anda omuz silkme, duyulan son kelimeleri tekrar etme, başkalarının hareketlerini taklit etme, uygunsuz el-kol hareketleri gibi.
    • Bazı çocuklarda duysal fenomen eşlik eder. Duysal fenomen; tiklerin öncesinde hissedilen bir duysal his veya dürtü olarak tanımlanabilir. Çocuklar büyüdükçe duysal fenomeni daha çok yaşarlar. Tiki gerçekleştirdikten sonra duysal hissin doğurduğu gerginliğin azaldığını da görürler. Tik öncesinde duysal fenomenin olması çocuklarda tikin geleceğinin habercisi olur ve çocukların tiklerini gerçekleştirmeden bir süre baskılayabilmelerine imkan sağlayabilir.

    Tiklerin ortaya çıkmasına neden olan risk etmenleri nelerdir?

  • Genetik yatkınlık söz konudur. Aile üyelerinden bir veya birkaçında şimdiki dönemde veya çocukluk döneminde tik öyküsü sık görülür.
  • Gebelikte sigara kullanımı, düşük doğum ağırlığı ile döğmek, zor doğum öyküsü, baba yaşının ileri olması gibi çevresel risk faktörleri tiklerin daha ağır düzeyde seyretmesine katkı sağlayabilir.
• Çocuklarda tik bozukluklarına dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, özellikle simetri ve düzen obsesyonları olmak üzere obsesif kompulsif bozukluk veya ayrılık kaygısı bozukluğu eşlik edebilir.

Tiklerin tedavisi nasıldır?

• • Tik tedavisinde en önemli basamak psikoeğitimdir. Aileler ve çocuklara tiklerin tipi, seyri ile ilgili bilgi vermek başta gelir.
  • En sık motor tikler dediğimiz bir veya birkaç kas grubunun ani, istemsiz, tekrarlayıcı kasılıp gevşemeleri görülür. Motor tikler göz kırpma, burun kıvırma, yüz buruşturma gibi baş bölgesinden başlayıp yaş ilerledikçe boyun, omuz ve gövdeye yayılabilirler.
  • Sesli tikler de motor tiklere göre daha ileriki yaşlarda görülebilir. En sık burun çekme, boğaz temizleme şeklinde görülürler.
  • Tikler dönemsel olarak artıp azalmalar şeklinde genellikle dalgalı bir seyir gösterirler. Kaygı, heyecan, yorgunluk dönemlerinde tikler artmaya meyillidir. Yaz dönemi gibi okul, dersler gibi stresin azaldığı dönemlerde azalmaya ve bir süreliğine kaybolmaya meyillidirler. Artıp azalmalar şeklinde ergenliğin sonlarına 18-19’lu yaşlara kadar giderek şiddeti azalma göstererek devam edebilirler. Tik bozukluğu yaşayan çocukların yaklaşık % 90’ında böyle iyi seyreder.
  • Tikler bazen çocuklardan çok ebeveynlerini rahatsız eder. Çocukların tikleri ile ilgili bazı ortamlara girmeme gibi kaçınma davranışları, özgüven problemleri, dikkat ve akademik sorunları yok ise tiklere müdahale edilmeyebilir. Ailelerin de duygusal yüklerini azaltmaya yönelik desteklenmesi önemlidir. Tiklerini yaşayan çocuklarına müdahaleci olmamaları, o anda söz ve davranışlarıyla çocuklarının tikini durdurmaya çalışmamaları önerilir.
  • Birden fazla kas bölgesinde, sesli tiklerin de eşlik ettiği, çocuk veya gencin hayatını belirgin düzeyde olumsuz etkileyen tiklerin varlığında çeşitli ilaç tedavileriyle tikleri kontrol altına alınabilir.